W tym roku obchodzimy 160. rocznicę wybuchu powstania styczniowego - wydarzenia, które będzie punktem odniesienia dla następnych pokoleń Polaków. Bezpośrednim powodem wybuchu powstania było ogłoszenie 22 stycznia 1863 r. branki, czyli poboru do rosyjskiego wojska.

Powstanie styczniowe było największym zrywem niepodległościowym w historii naszego narodu. W trakcie trwania walk stoczono 1229 potyczek i mniejszych bitew. Przez oddziały powstańcze przewinęło się ok. 200 tysięcy ludzi. W walkach wzięło udział ok. 30 tysięcy powstańców. Historycy szacują, że w powstaniu zginęło od 10 do 20 tysięcy Polaków.

O porażce powstańców przesądziła ogromna przewaga Rosjan, którzy do pacyfikacji powstania skierowali 300-tysięczną armię. Oddziały powstańcze nie dysponowały również nowoczesną bronią.

5 sierpnia 1864 r. na stokach Cytadeli Warszawskiej powieszono Romualda Traugutta, ostatniego dyktatora powstania. 

Klęska powstania rozpoczyna okres żałoby narodowej. Polaków objęły brutalne represje. Szczególnie dotyczyło do ziem byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego. Powieszono lub rozstrzelano 700 powstańców, 10 tysięcy zginęło w walkach. 40 tysięcy zesłano na Syberię. 1660 majątków zostało skonfiskowanych. Generał-gubernator wileński Murawjow zasłużył sobie na złowieszczy przydomek "wieszatela".

Powstanie styczniowe objęło swoim zasięgiem również nasz region. Warto wiedzieć, że ówczesny powiat sejneński sięgał swym obszarem do rzeki Niemen. Najwybitniejszymi dowódcami operującymi na naszej ziemi byli pułkownik Konstanty Romatowski, weteran powstania listopadowego oraz Piotr Suzin, który poległ 21 czerwca 1863 r. w bitwie pod Staciszkami (obecnie Litwa). Maria Konopnicka napisała opowiadanie "Jak Suzin zginął".

Do starcia między powstańcami i wojskiem carskim dochodzi 25 czerwca 1863 r. pod Berżnikami, gdzie w bitwie zginęli Teofil Moszczyński, Wit Jabłonowski, Leonard Ratajczyk oraz 4 nieznanych z nazwiska powstańców. 26 sierpnia 1863 r. w potyczce pod Krasnopolem zginęli kapitan Kazimierz Dahlen oraz Jan Terlikowski. Naturalnym miejscem schronienia oddziałów powstańczych była Puszcza Augustowska, gdzie również doszło do walk (bitwy pod Mikaszówką i Gruszkami).

Ziemia sejneńska złożyła daninę krwi w czasie powstania. W publicznych egzekucjach stracono w Sejnach 11 kwietnia 1863 r. Antoniego Jasińskiego, 28 lutego 1864 r. Feliksa Kozłowskiego oraz Franciszka Witkowskiego, 11 maja 1864 r. Feliksa Kozielskiego. W Borku pod Sejnami zginął w lutym 1864 r. Henryk Wroczyński. 

Powtórzmy za Elizą Orzeszkową, świadkiem tych dramatycznych czasów, GLORIA VICTIS - chwała pokonanym.

Grafika: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Polonia_Bitwa.jpg

Jarosław Jurkiewicz
niedziela, 22 stycznia 2023